Nystagmus & Contactlenzen

Nystagmus is een aandoening waarbij een of beide ogen onwillekeurig en ritmisch bewegen, vaak in de vorm van heen en weer draaien. Voor een buitenstaander lijkt het alsof de ogen constant schudden. De term “nystagmus” is afgeleid van het Griekse woord “nystagmos,” dat oorspronkelijk werd gebruikt om de bewegingen van het hoofd te beschrijven wanneer iemand in slaap valt.

De ongecontroleerde oogbewegingen kunnen zowel snel als langzaam zijn, afhankelijk van het type nystagmus. Naast de oogbewegingen kunnen mensen met nystagmus last hebben van andere symptomen zoals lichtgevoeligheid en duizeligheid. Deze aandoening kan leiden tot een verminderde gezichtsscherpte, vooral bij schemering of in het donker, wat het dagelijks functioneren bemoeilijkt.

Nystagmus kan verschillende oorzaken hebben, zowel aangeboren als verworven. Enkele veelvoorkomende oorzaken zijn:

1. Aangeboren nystagmus: Dit type nystagmus is aanwezig bij de geboorte en ontstaat vaak door afwijkingen in de hersenen of het zenuwstelsel die de oogbewegingen controleren. De oorzaak is soms onbekend, maar het kan verband houden met genetische factoren of erfelijke aandoeningen.
2. Oogafwijkingen: Problemen met het gezichtsvermogen, zoals ernstige bijziendheid, verziendheid, of scheelzien, kunnen leiden tot nystagmus. Ogen die geen goed beeld kunnen vormen, kunnen onwillekeurige bewegingen maken in een poging om scherp te stellen.
3. Neurologische aandoeningen: Schade aan delen van de hersenen of het zenuwstelsel die betrokken zijn bij het regelen van oogbewegingen kan nystagmus veroorzaken. Voorbeelden hiervan zijn beroertes, tumoren, multiple sclerose (MS), of een hersenbeschadiging door trauma.
4. Medicijnen of drugs: Sommige medicijnen, zoals sedativa of anticonvulsiva, en alcohol of drugsgebruik kunnen nystagmus veroorzaken als bijwerking. Dit komt door de invloed van deze stoffen op de hersenfunctie.
5. Oogaandoeningen of trauma: Oogaandoeningen zoals retinitis pigmentosa of maculadegeneratie kunnen nystagmus veroorzaken. Evenzo kan een oogletsel of een hersenletsel leiden tot nystagmus.
6. Ziekten of aandoeningen van het evenwichtsorgaan: Problemen met het evenwichtsorgaan in het binnenoor, zoals bij de ziekte van Menière, kunnen nystagmus veroorzaken door verstoorde signalen die naar de hersenen worden gestuurd.
7. Veroudering: Soms komt nystagmus voor bij ouderen als gevolg van degeneratie van bepaalde hersenstructuren of andere ouderdomsgebonden gezondheidsproblemen.

Nystagmus kan dus verschillende oorzaken hebben, afhankelijk van de onderliggende medische situatie. Het is belangrijk om een arts te raadplegen voor een juiste diagnose en behandeling.

Tenzij door trauma of ziekte, wordt deze aandoening bijna altijd veroorzaakt door neurologische problemen.

Een contactlens kan de oogbewegingen van nystagmus niet direct afremmen of stoppen, omdat de oorzaak meestal ligt in de onwillekeurige bewegingen van de ogen, aangestuurd door het zenuwstelsel. Contactlenzen kunnen echter de visuele effecten van nystagmus verbeteren door de scherpte en stabiliteit van het beeld te bevorderen.

Contactlenzen helpen bij nystagmus op de volgende manieren:

• Verbetering van de gezichtsscherpte: De onwillekeurige oogbewegingen kunnen het beeld instabiel of wazig maken. Harde gasdoorlatende lenzen kunnen de scherpte verbeteren door een stabiliserend effect, aangezien ze minder gevoelig zijn voor de oogbewegingen dan brilglazen.
• Vermindering van lichtgevoeligheid: Mensen met nystagmus ervaren vaak fotofobie. Getinte lenzen kunnen het effect van fel licht verminderen, wat het zicht comfortabeler maakt.
• Beeldstabilisatie: Hoewel contactlenzen de oogbewegingen niet stoppen, kunnen ze in combinatie met andere hulpmiddelen de stabiliteit van beelden verbeteren, wat de visuele ervaring vergemakkelijkt.
• Combinatie van lenzen en hulpmiddelen: In sommige gevallen kunnen prismatische lenzen in contactlenzen worden geïntegreerd, wat helpt om beelden beter uit te lijnen en zo het gezichtsvermogen te verbeteren.

Wetenschappelijke onderzoeken tonen aan dat het afremmen van nystagmus de beelden langer op het gezichtscentrum van het oog (fovea centralis) houdt, wat de visuele opname verbetert (high-foveation-quality gaze angles).

(Infantile nystagmus syndrome: Broadening the high-foveation-quality field with contact lenses. Giovanni Taibbi, Zhong I Wang, Louis F Dell’Osso Clinical Ophthalmology October 2008 Volume 2008:2(3) Pages 585 – 589 Giovanni Taibbi, Zhong I Wang, Louis F Dell’Osso)

Kortom, hoewel contactlenzen de nystagmus zelf niet kunnen afremmen, kunnen ze helpen bij het verbeteren van de visuele scherpte en het verminderen van de ongemakken die gepaard gaan met de aandoening.

Botox-injecties kunnen in sommige gevallen helpen om de symptomen van nystagmus te verminderen, hoewel het niet altijd een langdurige oplossing biedt. Botox (botulinetoxine) werkt door het tijdelijk verlammen van de spieren die de oogbewegingen controleren, waardoor de onwillekeurige bewegingen van de ogen kunnen worden verminderd. Dit kan vooral nuttig zijn voor mensen met nystagmus die last hebben van heftige of storende oogbewegingen.

Hoe Botox kan helpen:

• Spierverlamming: Botox wordt vaak geïnjecteerd in de oogspieren of de spieren die betrokken zijn bij de oogbewegingen. Dit kan de intensiteit van de onwillekeurige oogbewegingen verminderen.
• Stabiliteit van het beeld: Door de bewegingen van de ogen te verminderen, kan het helpen om het gezichtsvermogen te stabiliseren, wat vooral nuttig is voor mensen die moeite hebben met scherpstellen door de beweging van hun ogen.
• Kortetermijneffect: De effecten van Botox zijn meestal tijdelijk (enkele maanden), wat betekent dat herhaalde injecties nodig kunnen zijn om het effect te behouden.

Beperkingen:

• Niet voor alle vormen van nystagmus: Botox is niet effectief voor elke vorm van nystagmus en werkt mogelijk niet voor mensen met bepaalde neurologische oorzaken van nystagmus.
• Tijdelijk resultaat: Omdat Botox alleen een tijdelijke oplossing biedt, moeten behandelingen periodiek worden herhaald voor continu voordeel.
• Bijwerkingen: Botox-injecties kunnen bijwerkingen veroorzaken, zoals oogirritatie of veranderingen in de oogspanning, hoewel deze meestal tijdelijk zijn.

Conclusie:

Botox kan nuttig zijn voor het verminderen van de zichtbare symptomen van nystagmus en het verbeteren van het gezichtsvermogen door de oogbewegingen te verminderen. Het is echter belangrijk om de behandeling met een specialist te bespreken, omdat de effectiviteit van Botox varieert afhankelijk van de oorzaak en ernst van de nystagmus. Het is dus geen genezing voor nystagmus, maar een mogelijke tijdelijke verlichting van de symptomen.

Een andere mogelijkheid is het hoofd in een bepaalde houding te houden, kan de oogbeweging verminderd of stilgezet worden (nulpunt). Deze hoofdhouding ziet er voor buitenstaanders soms wat vreemd uit. Met een oogoperatie kan men de stand van het hoofd (nulpunt) veranderen.